Centro de Culturas Eslavas UGR

Nedavno objavljena nova književno-teorijska studija “Dostojevski i Zapad“ Gojka Čelebića (prethodne godine bila je to Vjetrenjače Evrope) za literaturu Crne Gore značiće, bez sumnje, veliki iskorak. Koliko i na koji način, time bi trebalo da se pozabavi književna kritika. Prema onome šta kroz svoj dubinsko-analitički kompleks nudi čitaocu, a riječ je o recepciji Dostojevskog u zapadno-evropskoj i američkoj književnosti i, u tom kontekstu, interakciji postmodernih stilova i čitanja, može se reći da se radi o knjizi koja i po svom žanru (esejističko-teorijski diskurs), kao jedinstveno ostvarenje, obogaćuje crnogorsku književnost. U svakom od četiri poglavlja – Dostojevski i moderni Zapad, Dostojevski i strukturalno mišljenje, Dostojevski u Crnoj Gori, i U zemlji Velikog inkvizitora – autor je, poznavajući i koristeći izvornu literaturu na pet svjetskih jezika, njihov kritički duh, ne samo približio crnogorskoj kulturi, već je ukazao i na rastuću aktuelnost dostojevistike u svijetu. Istina, odnos Dostojevskog prema teoriji i praksi zapadne književnosti i filozofije manje je zastupljen u odnosu na refleksiju i prijem njegovih književno -teorijskih postulata. Iako autor u uvodu navodi da njegova studija “ne pretenduje na sveobuhvatnost već na reprezentativnost“, ovo djelo, svakako, predstavlja i široki, dobro sistematizovani panoptikum stilskih razvojnih formacija (prije svega, strukturalizma) u kontekstu začetaka moderne misli i čitanja.